De oprichting van de LO

De Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers (LO) was, zoals de naam al zegt, een landelijk netwerk van verschillende onderduikorganisaties. Heleen Kuipers-Rietberg was de stuwende kracht en bedenker van de organisatie. Zij en haar familie waren al vroeg tijdens de bezetting betrokken bij het verzet; ze hielpen en hadden thuis ook joodse onderduikers. De familie woonde in Winterswijk, een plaats waar de NSB op veel steun kon rekenen. Het vinden van onderduikadressen werd daarom steeds lastiger. Mannen die aan de arbeidsinzet probeerden te ontsnappen en ook gecrashte piloten hadden in toenemende mate hulp nodig. Er was dringend behoefte aan een grotere organisatie.

Op 25 november 1942 leerde het echtpaar Kuipers-Rietberg dominee Frits Slomp kennen toen hij in Winterswijk een toespraak hield. Vanwege zijn geloof en functie reisde Slomp veel rond in het land en ook hij had een groot netwerk van contacten, de ideale basis voor een samenwerking. Samen met hem kwamen ze op het idee van de LO.

In november 1942 werd de organisatie opgezet en in de loop van 1943 ontwikkelde het zich tot een serieus netwerk. De LO was echter weinig betrokken bij het regelen van onderduikplaatsen voor de Joodse bevolking, die vooral geholpen werd door kleinere verzetsorganisaties.

Alhoewel de LO een grote, overkoepelende organisatie was, werd de onderduik zelf wel plaatselijk geregeld. Er werden plaatselijke afdelingen van de LO opgezet en men werkte samen met reeds bestaande groepen. Zo waren Jan Hendrikx en Jac Naus al georganiseerd bezig met de onderduik in het zuiden van het land en ontstond er een hechte samenwerking.

Om de onderduik gestructureerder aan te pakken organiseerde de LO de ‘Beurs’. Dit waren wekelijkse vergaderingen waarin men informatie over onderduikers en de nodige adressen uitwisselde. Daarnaast was er een hechte samenwerking met het Nationaal Steun Fonds waardoor zij veel konden financieren en steun konden bieden aan families van onderduikers. Kuipers-Rietberg was de enige vrouw aanwezig op de Beurs. Vrouwen waren daarentegen wel in grote getalen betrokken bij de uitvoering van de onderduikhulp.

In augustus 1943 werd de LKP, de Landelijke Knokploegen, opgericht. Naast onderduikadressen, werd het verkrijgen van bonnen steeds problematischer en de LKP wist deze te bemachtigen door middel van overvallen.